Χειμώνας, Κυριακή μεσημέρι σε μια μικρή πόλη του Ντέβον. Στέκομαι στο κατώφλι της μονοκατοικίας και καθώς χτυπώ το κουδούνι συνειδητοποιώ ότι το καρδιοχτύπι μου δεν οφείλεται στην ανηφόρα που μόλις είχα διαβεί για να βρεθώ στο σπίτι.
Είναι η λέξη που με τρομάζει και αυτό το διαφορετικό και άγνωστο που τη συνοδεύει: ‘αυτισμός’. Η πόρτα ανοίγει και σε λίγο βρίσκομαι στο σαλόνι του σπιτιού μαζί με αρκετό κόσμο. Επικρατεί αρκετή κίνηση στο χώρο όταν το αγόρι ξεπροβάλλει από το διπλανό δωμάτιο και στέκεται στην πόρτα. Το βλέμμα του πλανιέται στο χώρο μέχρι που συναντά το δικό μου και παραμένει εκεί. Κάποιος απ’τους παρευρισκόμενους σχολιάζει θετικά την παρατεταμένη βλεμματική επαφή.
Εγώ σκέφτομαι: ‘Τι όμορφα μάτια’, και ο φόβος υποχωρεί. Στο συγκεκριμένο σπίτι βρισκόμουν ως εθελόντρια στο πρόγραμμα Son-Rise, ένα πρόγραμμα κατ’ οίκον εξατομικευμένης παρέμβασης για άτομα με αυτισμό. Βασική αρχή του η αποδοχή και ο σεβασμός της ιδιαιτερότητας του άλλου. Ομολογουμένως τη δεδομένη στιγμή είχα ελάχιστη γνώση και μηδενική εμπειρία σε ό,τι αφορά στον αυτισμό εν γένει. Η αίσθηση που είχα συνοψιζόταν στην θαμπή ανάμνηση της ταινίας ‘Ο άνθρωπος της βροχής’ και σε έναν αδιευκρίνιστο φόβο που μου δημιουργούσε το άκουσμα της λέξης ‘αυτισμός’. Εκείνο το απόγευμα δεν γνώριζα ότι η παρουσία μου στο σπίτι σηματοδοτούσε την αρχή μιας διαδρομής που θα μου επέτρεπε να επαναπροσδιορίσω παγιωμένες αντιλήψεις, αξίες και συμπεριφορές.
Στα πλαίσια του προγράμματος θα συνόδευα το παιδί στη στερεοτυπική κίνηση συμμετέχοντας σ’ αυτήν , θα αξιοποιούσα τα ειδικά ενδιαφέροντά του ως υλικό για τις δραστηριότητες, θα μάθαινα να αναγνωρίζω και να επιβραβεύω οποιαδήποτε συμπεριφορά του σηματοδοτούσε, επέτρεπε και προωθούσε αλληλεπίδραση. Στις μέρες που ακολούθησαν θα εξέλισσα δεξιότητες όπως παρατηρητικότητα, υπομονή, ευελιξία, ευρηματικότητα. Η συναναστροφή μου με το αγόρι θα γεννούσε καινούριους κώδικες επικοινωνίας και η βλεμματική επαφή, ένα άγγιγμα ή ένα χαμόγελο θα αποκτούσαν διαφορετική αξία. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούσα να φανταστώ ότι αυτή η διαδρομή θα είναι και για τους δυο μας διασκεδαστική κι ότι το καρδιοκτύπι του φόβου θα μετατρεπόταν σε καρδιοκτύπι χαράς και προσμονής.
Συνοψίζοντας θα έλεγα ότι η επαφή με το ‘διαφορετικό’ αυτόματα με ώθησε να δω διαφορετικά τον ίδιο μου τον εαυτό και τον κόσμο. Δεν μπορώ να μην εκφράσω τη δυσαρέσκειά μου για τον τρόπο που αντιμετωπίζεται η διαφορετικότητα στον τόπο μας.
Ο αποκλεισμός των ατόμων με ιδιαιτερότητες από βασικά αγαθά όπως η πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην ψυχαγωγία είναι φαινόμενο λυπηρό και παραπέμπει σε μελανά σημεία της ιστορίας. Είναι χρέος της πολιτείας να δίνει φωνή στους ευάλωτους πληθυσμούς και να προωθεί τη συνύπαρξη. Ο δικός μου αρχικός φόβος απέναντι στην διαφορετικότητα υπήρξε απόρροια της ελάχιστης γνώσης για τα χαρακτηριστικά της. Το άγνωστο προκαλεί φόβο, όχι το διαφορετικό.
Η προσωπική μου διαδρομή με τη διαφορετικότητα είχε αυτήν την αφετηρία και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ονειρεύομαι έναν κόσμο που η διαφορετικότητα θα είναι στη ζωή μας με τέτοιο τρόπο που δεν θα χρειάζεται να την συζητάμε καν.